Project Architects: MAS Architects Παναγιώτης Μαλεφάκης,
Δημήτρης Ρότσιος
in partnership with Ctrl_Space Lab, Νίκος Πατσαβός
Αθήνα, Νοέμβριος 2020, Αγωνοθέτης: ΕΤΑΔ Α.Ε.
--------------------------------------------------------------------
Η πρόταση αποσκοπεί στην στρατηγική αποκατάσταση της χαμένης ενότητας του χώρου του Θεάτρου Λυκαβηττού (αλλά και του συνόλου της ευρύτερης περιοχής του λόφου έμμεσα). Η περιοχή μελέτης αντιμετωπίζεται τόσο αυτοτελώς, ως ένα συντεταγμένο εσωστρεφές ‘υβριδικό’ τοπίο με μοναδικές ανθρωπογενείς και φυσικές ιδιότητες, όσο και υπερτοπικά, ως ένας ανοικτός εξωστρεφής και σύγχρονος τόπος συμπύκνωσης και προβολής νέων σχέσεων με την πόλη της Αθήνας.
Ο λόφος του Λυκαβηττού αποτελεί έναν από τους κυρίαρχους γεωλογικούς σχηματισμούς και συμβολικούς τόπους-ορόσημα της ταυτότητας της πόλης. Παρόλα αυτά, από την πρώτη μεταπολεμική περίοδο και έπειτα, φαίνεται να μην έχει αποτελέσει παράγοντα μιας συνολικότερης προγραμματικής πρόθεσης για την Αθήνα. Οι όποιες μέχρι στιγμής παρεμβάσεις, έχουν αντιληπτικά και λειτουργικά ‘απομακρύνει’ τον Λυκαβηττό από τον καθημερινό νοητικό χάρτη και τις συνήθειες τόσο των κατοίκων της πόλης όσο και των εκατομμυρίων επισκεπτών της. Ταυτόχρονα, ιδιαίτερα με τη βαθμιαία εγκατάλειψη της υφιστάμενης οραματικής θεατρικής εγκατάστασης του Τάκη Ζενέτου, ο ίδιος ο λόγος έχει απωλέσει σημαντικά στοιχεία της περιβαλλοντικής, αισθητικής και λειτουργικής του επάρκειας, ειδικά σε σχέση με τις υψηλότερες απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Κοντολογίς, η πρόταση, αν και διαχειρίζεται τα ελάχιστα δυνατά μέσα και πεδία, δεδομένου ότι το ίδιο το θέατρο ως ‘μοντέρνο μνημείο’ και το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον δεν αποτελούν άμεσα αντικείμενό της, επιδιώκει τον μεγαλύτερο δυνατό αντίκτυπο επ’ ωφελεία τόσο της αναβάθμισης της ίδιας της περιοχής μελέτης καθαυτής, όσο και της σημασίας της μετά την προγραμματιζόμενη παρέμβαση για την Αθήνα.
Υπ’ αυτήν την έννοια, η πρόταση αναγνωρίζει το ουσιαστικό υπόβαθρο των προτεραιοτήτων που θέτει ο αγωνοθέτης στο πλαίσιο μιας πρότασης βιώσιμης σε περιβαλλοντικό (ελάχιστο αποτύπωμα παρέμβασης και μετέπειτα λειτουργίας και παράλληλη προστασία και ανάδειξη του φυσικού και αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος), κοινωνικό (προαγωγή της σχέσης των κατοίκων και των επισκεπτών με το λόφο του Λυκαβηττού και την πόλη της Αθήνας, δημιουργία ενός χώρου κατάλληλου για την προαγωγή εφήμερων και μη κοινωνικών σχέσεων αλλά και πνευματική και ψυχική ανάταση του σύγχρονου ανθρώπου) και οικονομικό επίπεδο (εκσυγχρονισμός λειτουργικών δυνατοτήτων θεάτρου και υποστηρικτικών χρήσεων, εμπλουτισμός προγραμματικών δυνατοτήτων με άλλες χρήσεις, απόδοση ενός καινοτόμου χαρακτήρα ανάλογου της ταυτότητας του γειτονικού θεάτρου του Ζενέτου, χαμηλό κόστος παρέμβασης και ανάλογα χαμηλό κόστος συντήρησης και καθημερινής λειτουργίας).
Τέλος, ως προς το πώς γίνεται αντιληπτό το ιστορικό πλέον θέατρο του Τάκη Ζενέτου, αποτελεί σκοπό της μελέτης η εξεύρεση εκείνων των ελάχιστων αναγκαίων χειρονομιών, ιδιαίτερα στο επίπεδο του εδάφους, που θα αναδείξουν την ουσία της συνθετικής ιδιαιτερότητας του θεάτρου, μαζί με την αποσαφήνιση λειτουργικών (αλλά και αντιληπτικών παραγόντων) όπως η πρόσβαση σε αυτό, η λειτουργική του υποστήριξη από βοηθητικά κτήρια κ.ά.
cAlture: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον
Νίκος Πατσαβός, αρχιτέκτων
Ctrl_Space Lab
Το αρχιτεκτονικό περιοδικό ek έχει θεσµοθετήσει από το 2019 ετήσιο κύκλο ηµερίδων που αφορούν στη σηµασία της υλικότητας στην αρχιτεκτονική και κατασκευαστική παραγωγή της χώρας µας.
“Το κάθε υλικό φέρει το δικό του µήνυµα”
Frank Lloyd Wright
Στόχος των εκδηλώσεων αυτών είναι η ανάδειξη της σηµασίας µιας σειράς συγχρόνων και παραδοσιακών υλικών στην απόδοση της µορφής, της λειτουργίας και του νοήµατος, εντέλει, για την αρχιτεκτονική, µέσα από τις θεωρητικές προσεγγίσεις και το έργο Ελλήνων αρχιτεκτόνων. Οι παρουσιάσεις θα εστιάσουν στην ιστορία του κάθε υλικού, τα κατασκευαστικά και εκφραστικά του χαρακτηριστικά αλλά και τις δυνατότητες αξιοποίησής του µε νέους όρους µέσω της εξέλιξης της τεχνολογίας και της οικονοµίας.
Η δεύτερη ηµερίδα που θα πραγµατοποιηθεί στις 12 Ιουνίου του 2020 στο ΚΠΙΣΝ είναι αφιερωµένη σε ένα σηµαντικό υλικό της ελληνικής βιοµηχανίας µε ιδιαίτερο κατασκευαστικό και αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον στις εφαρµογές του: το αλουµίνιο.
Το Ctrl_Space Lab Architecture.Research συμμετέχει με την παρουσίαση του Νίκου Πατσαβού με τίτλο: "cAlture: Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον".
Η εισήγηση επιχειρεί να παρουσιάσει τα κύρια στοιχεία μιας αναγκαίας στρατηγικής θεώρησης του αλουμινίου στην ελληνική αρχιτεκτονική κουλτούρα. Πέρα από την επισήμανση των δυνατοτήτων και προκλήσεων του σύγχρονου πλαισίου, συντίθενται αναφορές στην υπερπεντηκονταετή ιστορία του υλικού, με έμφαση στην αναζήτηση του συνολικού του αποτυπώματος και αντίκτυπου στην οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία. Τελικός σκοπός είναι μια τεκμηριωμένη, όσο και τολμηρή, συζήτηση για τα επόμενα πενήντα χρόνια. Τα παραπάνω βασίζονται στην πρόσφατη ερευνητική συνεργασία του Ctrl_Space Lab με την Αλουμίνιον της Ελλάδος. Στοιχεία της έρευνας έχουν αναπτυχθεί μαζί με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα "Μεταβιομηχανικός Σχεδιασμός" του Τμ. Αρχιτεκτόνων του Παν. Θεσσαλίας, με τη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΠΚ και το ΚΑΜ - Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου.
